गॅरीची गोष्ट

ही कथा मी काही वर्षांपूर्वी माझ्या लहान बहिणीने आग्रह केल्याने तिच्या शालेय मासिकासाठी लिहिली होती. प्रख्यात विज्ञानकथा लेखक सर आर्थर सी क्लार्क यांचे नुकतेच देहावसान झाले. त्यांच्या आठवणीप्रित्यर्थ मी ही कथा प्रस्तुत करीत आहे. तुम्हाला आवडेल अशी अपेक्षा.

गॅरीची गोष्ट

खूप खूप वर्षांनंतरचीही गोष्ट.

आज गॅरीचा दहावा वाढदिवस. कॉन्टीनेन्ट थ्री हंड्रेड फिफ्टी टू, सिग्मा सेवेन, मराठा कॉसमॉस मध्ये असलेलं ‘कुलकर्णी सदन’, सर्वांनी सकाळी उठण्याआधीच सुलेखाने बर्थडे साठी सजवून टाकलेलं होतं. आईने तो टायमर कालच तिच्यात सेट केलेला. ‘आईकडून आपल्याला बर्थडेचं कसलंतरी सप्राईझ मिळणार आहे’, हे गॅरीला आधीच ठाऊक झालेलं. पण गिफ्टच्या आशेने हावऱ्या झालेल्या गॅरीनं अगदीच न रहावून त्याच्या झुरळ रोबोत स्निकोस्कोप लावून, सर्वांच्या नकळत आई आणि आजीच्या बाता ऎकल्या. त्यासाठी त्याने त्या झुरळाला सुलेखाच्या हजेरीत रीमोट-कंट्रोलने किचन मध्ये घुसवून त्याचं बलिदान दिलं.

"गाजर हलवा!"

आई आजीच्या बोलण्यातला हा शब्द त्याने ऎकला आणि सर्प्राइझ फुटलं. तेव्हापासूनच गॅरीच्या तोंडाला पाणी सुटलं होतं. पोटात कावळे कोकलू लागले होते. गॅरीने आनंदात रिमोटचं "फ्लाय" हे बटन दाबलं अन झुरळ एका कोपऱ्यातून उडून तडक सुलेखाच्याच डोक्यावर जाऊन बसलं. सुरेखाने आपल्या ऍण्टेनांनी डोक्यावर असलेल्या त्या दुसऱ्या रोबोटचा ठाव घेतला अन चपळाईने पकडून ते फराट्याने टॉयलेटमध्ये फ्लशही करून टाकलं.

झुरळाचा निकाल लावल्याचं कळलं तसं "जास्त पैसे मोजून वॉटर प्रूफ झुरळं घ्यायला हवी होती’, अशी खंत गॅरीनं मनातल्या मनातच बोलून दाखवली.

सुलेखाला आपल्याशिवाय इतर कुठलाही रोबोट कुलकर्णी सदनात आवडत नसे. आता ती स्वतः लेवल १०० एआय (आर्टीफिशीयली इंटलिजन्ट) रोबोट असूनही, लेवल ५ पेक्षा जास्त असलेल्या गॅरीच्या साऱ्या रोबोट खेळण्यांवर तिची करडी नजर असायची. मामाने गेल्या बर्थडेला गॅरीला शंभर रोबोट झुरळं आणलेली. त्यातली आता जेमतेम पाच उरली असतील. त्या सर्वं पंच्याण्यव झुरळांचा निकाल लावणाऱ्या सुलेखाने आज आणखी एकाचं काम फत्ते केलं होतं.

पण झुरळ मरो वा सुलेखा जळो. त्याने गॅरीला काहीच फरक नव्हता. गाजर हलवा हा एकच शब्द त्याला मनातल्या मनात आनंदाच्या उकळ्या फुटण्यास पुरेसा होता. गॅरी सकाळी सातला उठला.

पंचवीस तासांचा दिवस असलेल्या मंगळ ग्रहावर गॅरीने स्वतःहून सात वाजता उठणे हे म्हणजे तो दिवस कुलकर्णी फॅमिलीच्या डायरीत पाचशे साईझच्या गोल्डन बोल्ड फॉण्ट्स मध्ये टाईप करून ठेवण्यासारखा होता. एरवी गॅरीची उठण्याची वेळ नऊची होती.

"गाजर हलवा! गाजर हलवा!! आय वॉन्ट गाजर हलवा...", गॅरी मनातल्या मनातच घोषणा देत पायऱ्यांवरून सर्रकन उतरला तशी पायऱ्यांच्या पायथ्याशी असलेली फ्लॅक्सोची गच्चं पानं एकसुरात हलली. गॅरीची ही तुफान मेल किचनमध्ये वळली.

"वेट!!", कुणीतरी यांत्रिकपणे ओरडलं. गॅरी दाराशीच थांबला. अचानक समोर उभी सुलेखा कुठून आली हे गॅरीला कळलेच नाही. गॅरीनं तिला खोटं खोटं हसून दाखवलं. अर्थातच त्याच्या हसण्याने सुलेखाच्या तोंडावरची माशीही हलणार नव्हती.

"जर्म्स वॉर्निंग! जर्म्स वॉर्निंग!! किचनमध्ये येण्या आधी हात, कान, नाक, नखं, केस, दात इत्यादींची तपासणी सक्तीची करण्यात आलेली आहे....", सुलेखाने म्हटले तसे गॅरीनं हिरमुसून आईकडे पाहिलं, ".... हुकुमावरून.", सुलेखाने आईचा हुकुम सोडला.

गॅरीचं तोंड उघडंच राहिलं होतं. आज बर्थडेच्या दिवशी तरी आईने जर्म्सचेकची सेटींग ऑफ ठवली असेल असं त्याला वाटलेलं. पण आजही तेच.

"पण... पण...", गॅरीचं काहीही न ऎकता सुलेखाने त्याला आपल्या बळकट स्टीलच्या हातांनी पकडून तपासणं सुरू केलेलं. हात खेचून, पाय फाकवून, शर्टात डोळे खुपसून, नाकपुड्यांत भिंगाने बघत तिनं गॅरीचं अंग-न-अंग तपासलं. गॅरीने स्वतःला तिच्या तावडीतून सोडवायचा निष्फळ प्रयत्न केला पण ती मानली नव्हती. तिला जीभ दाखवणंच तेवढं गॅरीच्या हाती उरलेलं.

आता तिही चेक करायची होतीच.

एकदा चेकींग झाली. पण सुलेखा मानली नाही. तिच्याकडून दोनदा चेकिंग करण्यात आलं. पण तरीही तिला कळेनासे झाले होते. कारण सुवर्णाक्षरात लिहून ठेवण्याजोगी आणखी एक गोष्ट आज झाली होती. गॅरीने अगदी स्वच्छ आंघोळ केलेली. "बर्थडे ला तरी स्वच्छ आंघॊळ करावी" असा सुविचार सुदैवाने त्याच्या मनात आला. त्याने डेटॉलच्या पाण्यांत अर्धा तास बसून जर्म्सकिलींग स्पंजने घासून घासून स्वतःला साफ केलेलं. सुलेखच्या तपासणीनेही जवळ जवळ तेवढाच वेळ घेतलाच. गॅरी स्वच्छ असणे ही कल्पनाच तिला पटेनाशी होती. तिनं तिसऱ्यांदा रीचेकींग सुरू केलं पण काहीच मजबूत पुरावा न सापडल्याने रागाने धुमसत तिनं बेंबी आणि नाकाला रेड कार्ड दाखवून गॅरीला किचनमध्ये जाऊ द्यायची मुभा दिली.

त्या दोन बाबी सोडून बाकी सगळ्या गोष्टी तपासणीत तरल्या.

"अगं बाई!", आजी जवळजवळ ओरडलीच, "आज तू सकाळी सकाळी इथे कुठे?"
"मला आजचं सप्राईझ बघायचंय होतं." गॅरीने आजीला दात दाखवत म्हटले.
"हॅपी बर्थडे बेटा...", आईनं गॅरीला मुका घेतला, "पण थांबला असतास ना..."
"नाही!", आईचं वाक्यंही पूर्ण होऊ न देत गॅरीने आईला म्हटले, "मला गाजर हलवा कसा करतात ते बघायचं होतं. फ्रोझन हलवा खाऊन खाऊन कंटाळलो मी. आज तू स्वतःहून गाजर हलवा करणार हे ऎकूनच मला रहावलं गेलं नाही..."
आईने आ वासला होता, "तुला कसं कळलं हलव्याविषयी?". तिच्या चेहेऱ्यावर संशय दाटला.
गॅरीने दातांखाली जीभ दाबली. त्याच्या झुरळाबद्दल सुलेखाने आईला चोमडेपणा केला नव्हता म्हणून नशिब. गॅरीला कधी नव्हे ते सुलेखाबद्दल आपुलकी वाटली.
"कळलं कसं तरी", गॅरीने नजर चुकवत बघून म्हटले, "आई दाखव ना गं... मल गाजर बघायाचेत."

गॅरीचा हा हट़्ट आई आणि आजी जास्त वेळ रोखून धरू शकल्या नाहीत. शेवटी आईने ते लांबट लालेलाल गाजर फ्रिजमधून बाहेर काढले.

तब्बल एक फूट लांब. चिकन सॉसेजेस पेक्षा दुप्पट जाड. एकदम चकचकीत लाल. टिव्हीवर बग्स बन्नीला शेतातले गाजर चोरून खाताना पाहताना गॅरीला गाजरांविषयी वाटणारं आकर्षण आज पूर्ण झालं होतं. प्रत्यक्षात तेच शेतातले गाजर बघायला मिळाले होते. खुद्द जमिनीतून काढलेले. कोवळे रसरशीत गाजर.

गॅरीच्या डोळ्यांतली चमक पाहून आजी आणि आई हसल्या.
"काय मग पाहिलेस शेवटी गाजर?"
"हो! दे लूक यम्मी!", गॅरीने आपली लाळ पाघळत म्हटलं, "कुठून आणले?"
"युरोपा ग्रहावरून!", पाठून बाबांचा आवाज आला, "तिथे मोठ्ठी हरितगृहे आहेत अशा गाजरांची. तुझ्या आईला माहित असेल."
बाबांनी आईकडे थोड्या मिश्किलीत बघत पुढे म्हटलं.
"आता तुझ्या आईलाच फ्रोझन फूड आवडत नाही. आमच्या लग्नातही तिच्याच हट़्टापायी ह्याच ऑरगॅनिक गाजरांचा हलवा मेनूत ठेवला होता आम्ही."
आईने लटक्या रागात नाक मुरडलं, "ऑरगॅनिक आहे म्हणूनच. सतत फ्रोझन आणि प्रिझर्व्ड अन्न खाऊन हवी तेवढी पोषक मूल्यं मिळत नाहीत. म्हणूनच आज ठरवलं. शेतातले गाजर खायचे."
"मान्य आहे पण ह्या डझन गाजरांच्या किमतीत शंभर डझन फ्रोझन गाजर मिळाले असते.", बाबांनी हिशेब मांडायला सुरूवात केली तसं आजीनेच, "काही गोष्टी पैशांत मोजल्या जात नाहीत." असं म्हटलं.
"मान्य आहे. पण तरी...."

"हे बघ ते जाऊदे. तू इथून निघ बघू. नाहीतरी सुलेखाच्या आठ्या पडल्यात सगळ्यांना किचन मध्ये घुसलेलं पाहून...", आजीने म्हटलं तसं बाबा थोडे ओशाळले, "हो हो मी जातो... किचन म्हणजे तिची टेरीटरी आहे. एवढी लोकं एकत्र आलेली बघून तिच्या जर्म्सचेकची दाणादाण उडाली असेल", बाबांनी गॅरीला डोळा मिचकावून कुजबूजत म्हटलं आणि ते दिवाणखान्यात निघून गेले.

गॅरीनं कशीबशी ओघळून पाघळणारी आपली लाळ तोंडातल्या तोंडात सावरली होती. खमंग देशी तूपाचा वास, कढईत तडतडणारे काजू, बदाम, बेदाणे, मनुके. वेलचीचा सुगंध अन त्यात विरघळणारं किसलेलं गाजर. तरी ते बनवताना काही चूक होऊ नये म्हणून आईने सुलेखामध्येच गाजर हलव्याची रेसेपी लोड केली होती. तिलाच हलवा बनवायला सांगितला होता.

आजीने "अगं तिला कशाला? मी करते" असं म्हणून स्वतःची मदत प्रस्तुत केलेली. पण आजीलाही गाजर हलवा बनवून जवळजवळ वीस वर्षं लोटली असावीत. तिला आठवेल न आठवेल. म्हणून कुठल्याही प्रकारची रिस्क न घेता आईने सुलेखाकडूनच रेसेपी बनवून घेतली.
"आता हा रोबोट गाजर हलवा काय बनवणार?", अशी आजीच्या मनातली नाराजी तिच्याही चेहेऱ्यावर साचली होतीच.

दहा मिनिटांनी हलवा बनला आणि गॅरीने आपली डिश मांडली.

"अहं! इथे नाही.", सुलेखाने आपले डॊळे फाकले, "किचन मध्ये खायचं नाही. डायनिंग टेबलावर चला..."
गॅरीने तिला पुन्हा चिडवून दाखवले. पण सुलेखाच्या फाकलेल्या डॊळ्यांतून तिची स्टीलची खोबणी दिसू लागल्यावर मात्र गॅरी गप्प बसला. त्या आवेशात सुलेखाने जर जीभ ओकली तर तिनं अगदी चंडीचं रूप घेतलं असतं. गॅरीला त्या विचाराने थोडी मौज वाटली.

सगळे डायनिंग वर जमले. आईनं सर्वांना हलवा वाढला.
गॅरीने गरमागरम हलव्याने चमचा भरला आणि तो तोंडात नेणार तोच आजीनं त्याला फटकारलं.

"गिरिऽऽऽश! प्रार्थना!!"

गॅरी हिरमुसला. ही नाराजी आजीने प्रार्थना म्हणायला सांगितलेलं म्हणून केवळ नव्हती पण तिनं त्याला ‘गिरीश’ म्हटलेलं ह्यासाठी तो राग होता.
"वदनी कवळ घेता..." झाल्यावर अन्न देणाऱ्या पृथ्वीची दोन मिनिटांची आठवण काढून मगच घास घ्यायचा असा कुलकर्णी सदनातला प्रघात होता. गॅरीला ते कंटाळवाणे वाटत असे. त्यात समोर बशीत वाढलेला गाजर हलवा पाहून तर आणखीनच.

प्रार्थना संपली एकदाची आणि सगळे मिटक्या मारत हलवा खाऊ लागले.
"काय मग गिरिश आवडला का हलवा?"

"हो गं पण ...", आजीने विचारलं तसं गॅरीने त्रासिक चेहेरा करून म्हटलं, "मी कित्ती वेळा सांगितलंय की मला गिरिश नको म्हणत जाऊस. माझे मित्र मला गॅरी म्हणतात. तेच म्हणत जा."
"अरे! गिरिशमध्ये न आवडण्यासारखं काय आहे?", आता बाबांनी आठ्या पाडल्या, "गिरिश म्हणजे पर्वतांचा राजा. गिरीश म्हणजे हिमालय. पृथ्वीवरचा सर्वात उंच पर्वत. भारत आणि भारतीयांचे भूषण आहे तो..."
"माहितिये मला माझ्या नावाचा अर्थ आणि म्हणूनच मला नकोय ते नाव."
गिरिशने असे म्हटले तसे आई आणि आजी कोड्यातच त्याच्याकडे पाहू लागल्या.
"का? का आवडत नाही तुला तुझ्या नावाचा अर्थ?"

सगळेच चहूबाजूनी प्रश्न विचारायला लागल्याने गॅरीचा हलव्याचा मूड मावळला.

"ओके. सांगतो.", गॅरीने शेवटचा घास संपवला आणि आईला म्हटले, "गेल्या वेळी आमची एज्युकेशन ट्रिप सायन्ससेंटरमध्ये गेलेली. तिथे आम्ही स्लाईड शो मध्ये उपग्रहांद्वारे काढलेली पृथ्वीची चित्र पाहिली. त्यात तो पर्वतही दिसला. तुम्ही म्हणताय तो हिमालय.... श्शी!... करड्या पृथ्वीवरचा चिवट घाणीने भरलेला काळाकुट़्ट हिमालय पर्वत ... याक्क! टिचर तर म्हणत होती तिथे श्वासही घेता येत नाही इतके विषारी वायू पसरेलेले असतात. शिवाय सतत ऍसिड रेन्स असतं ते अलगच. अजिबात लाईफ दिसत नव्हती. म्हणूनच मला गिरिश नाव आवडत नाही. अशा डेड गार्बेज ग्राउन्ड हिमालयचं नाव हवंय कुणाला?"

गॅरीच्या ह्या अनपेक्षित उद्गारांवर आजी आणि आईने थोडं शरमूनच बाबांकडे पाहिलं. त्यांच्या चेहेऱ्यात नाराजीची छटा बाबांना दिसली. बाबाही स्वतः थोडे रागावलेलेच होते गॅरीवर. पण आजच्या दिवशी गॅरीला ओरडणे चांगले दिसत नव्हते म्हणून त्यांनी सर्वांनी गप्पपणे आपापल्या डिशमधला हलवा संपवला.

"हलवा सही होता...", गॅरीने डिशमधलं उरलेलं लाल उष्टं चमच्याने चाटलं, "आई पुन्हा जरूर कर ... आणि युरोपावरची गाजरंच आण पुढल्या खेपेस. ‘महाग आहेत’, म्हणून बाबा नाही म्हणत असतील असतील तर मी माझा पॉकेट मनी देईन तुला."

गॅरीने असं म्हणून आईकडे दिमाखात पाहिलं. पण आईनं प्रतिसाद दिला नाही. आजी आणि बाबाही गप्प होते. आजी आई बाबांचा मूड गेलाय हे गॅरीला थोडं ऊशीराच ध्यानात आलं. पण ‘मी जे म्हटलंय ते खरंच म्हटलंय आणि मी सॉरी बोलणार नाही’, त्याने मनात चंग बांधला.

गाजर हलवा संपला आणि गॅरी त्याच्या रूममध्ये निघून गेला. दिवाणखान्यात बसलेल्या बाबा आई आणि आजीने एकमेकांकडे बघत, काहीतरी संगनमताने ठरवलं.

"गिरीश!", बाबांनी गॅरीला हाक मारली.

"बाबा गिरीश नाही. इट्स गॅरी!", गॅरीनं मागे न बघतच म्हटले. आपला वर्च्युअल रियालिटी गेमिंग कंसोल त्याने आपल्या डॊळ्यांना जोडलेला. हातात एलेक्ट्रॉनिक ग्राविटी स्टिक होती. एकूण उभ्या राहण्याच्या स्टाईल वरून तो टेनिस खेळत होता असे वाटत होते.
"मला माहितिये तुझं पेट नेम ‘गॅरी’ आहे ते. त्याच्याविषयीच बोलण्यासाठी मी इथं आलो होतो."
"त्यात बोलायचंय काय बाबा? मला गिरीश नाव आवडत नाही."
"पण बेटा आपलं नाव न आवडणं म्हणजे आपल्या आई, बाबांच्या भावनांचा अनादर करणं. नाही का?"
"पण तुम्ही असं ओल्ड फॅशन्ड नाव का ठेवलंत माझं?", गॅरीनं त्याचा आयपिस डोळ्यांवरून काढला, "मला लाज वाटते माझ्या नावाची. बाकी मुलांची नावं किती मॉडर्न आहेत. बाकीच्यांची जाऊदेत पण तुमचंच नाव ‘आनंद’ माझ्यापेक्षा कितीतरी बरंय. "
"हे बघ गिरीश. माझं नाव माझ्या आजोबांनी ठेवलं आणि तुझं तुझ्या आजोबांनी. त्यांच्या अंतिम इच्छेनुसारच आम्ही तुझं नाव गिरीश ठेवलंय. त्याच नावाला नावं ठेवून तू त्यांचीही मर्जी मोडतोयस."

आजोबांचा उल्लेख झाल्याने गॅरी पुन्हा गप्प बसला. त्याला पुढे काहीही बोलता आलं नाही. त्याला गप्प बसलेला पाहून बाबांनी त्याच्या हातातली ग्राविटी स्टीक घेतली आणि बिछान्यावर टाकली.

"चल. लेट्स गो. माझ्याबरोबर चल."
"कुठे?"
"सायन्स सेंटरला."
"व्हॉट़्ट? सायन्स सेंटर!", गॅरीला कळलंच नाही, " पण का?"
"तुला एक गोष्ट दाखवायचीय."
"पण पण ... बाबा माझा गेम?"
"हे जास्त महत्त्वाचं आहे."
"बट डॅड इट्स संडे ऍन्ड इट्स माय बर्थडे!", गॅरी कुरकुरला तसं बाबांनी त्याच्याकडे शांतपणे पाहिलं.
"प्लीज गॅरी. आज चल. हे बघ आजनंतर तुला हवं तू तुझं नाव गॅरी ठेवू शकतोस. मी, आई किंवा आजी तुला जबरदस्ती करणार नाही. फक्त आज ऎक माझं."

गॅरीच्या आठ्या तश्श्याच होत्या. संडे आणि तेही बर्थडेच्या दिवशी सायन्स सेंटरला जायचं हा विचारच महाबोरींग होता. ऍब्सोल्यूट वेस्ट ऑफ टाईम!

"पण.."
"आपल्या प्लोटर कार ने जाऊ.", बाबांनी म्हटले.

‘प्लोटर कार!’, मावळलेल्या मूडमध्येही गॅरी थोडा उत्साहित झाला. बाबांनी विनंती केल्यानं जाण्याशिवाय गत्यंतर नव्हतं. आई आणि आजी येत नव्हत्या.

सायन्स सेंटर दोनशे किमी वर असलं तरी सुपरसॉनिक फ्लोटर कार ने जायचं असल्याने तिथं पोचायचा मामला जास्तीत जास्त दहा मिनिटांचा होता.

फ्लोटर कार गॅरीला आवडायची. एरवी बाबा ती कार ऑफिसला जाण्यासाठी वापरत. त्यामुळे तिच्यातून प्रवास करायचा प्रसंग गॅरीला खचितच एखाद दुसऱ्या वीकेन्डला येत असे. बाबांच्या फ्लोटर कारच्या तुलनेत मिनिटागणिक पाच किमी वेगानं चालणारी गॅरीची शाळेची एयरबस म्हणजे जणू चित्त्याच्या तुलनेत गोगलगाय. जमिनीला स्पर्श न करता मंगळ ग्रहाच्या जमिनितलं चुंबकीय बल कारच्या अधराखाली बरोबर एकत्रित करून विरूद्ध चुंबकीय बलाने हवेतच तरंगणारी फ्लोटर कार तिच्यातल्या न्युक्लियर इंजिनामधून मिळणाऱ्या सुपरसॉनिक गतीसाठी प्रसिद्ध होती. त्यामुळे ह्या हायपरफास्ट फ्लोटर कारने जायचं हेच काय ते गॅरीला अवसान होतं.

पण दहा मिनिटांची ही क्षणभंगुर मजा आटोपली आणि ते सायन्स सेंटरला पोहोचले. तिथं पोहोचाल्यावर बाबांनी "पृथ्वीचा शोक" ह्या शोची दोन तिकिटं विकत घेतली. नावावरूनच महाबोरींग वाटणारा हा शो मागल्या खेपेस स्कूल विझीटवर आलेल्या गॅरीनं बुडवला होता. त्याच्या ऎवजी तॊ "ऍस्ट्रोनॉट फॉर ऍन आर" च्या शोमध्ये गेलेला. एका तासासाठी अंतराळवीर होण्याचा भास निर्माण करणारा तो शो गॅरीला कोण्या फुटकळ पृथ्वीविषयी जाणून घेण्यापेक्षा जास्त महत्त्वाचा वाटला होता. वर्च्युअल असूनही "ऍस्ट्रोनॉट शोच्या दोन तास आधी काहीही खाऊन येऊ नये" अशी सक्त ताकिद दुर्लक्षित करून पिझ्झाचा शेवटचा तुकडा तोंडात कोंबत गॅरी आणि त्याची मित्रमंडळी त्या शोला गेली आणि पोटातली मळमळ चेहेऱ्यावर आणि गुरूत्त्वाकर्षणाच्या महाबलामुळे लटपटलेले हातपाय घेऊन तासाभरात परतली. घरी गेल्यावरही तब्बल तीन चार दिवस पोट बिघडल्याने आणि हात पाय गळाल्याने गॅरी शाळा बुडवून घरी राहिला होता. त्याच्या मित्रांचीही तिच गत झाली होती.

गॅरीला पृथ्वीविषयी भलताच तिटकारा होता. तिच्याविषयीच्या ह्या शोपेक्षा ऍस्ट्रोनॉट शो केव्हाही बरा असेच त्याला वाटत होते. कांकू करीत तो आत शिरला. बाबांनी त्याला प्रथम आत जाऊ दिले.

आत सगळा अंधार होता. शिरल्या शिरल्या आला कुबट वास. घाण वास. नाकातले केस जाळवणारा. गॅरीला अचानक गुदमरल्यासारखे वाटले. अचानक अंगाची लाहीलाही करणारी आग पायांखालून उमटली आणि खोकत खोकत तो बाबांना शोधू लागला. बाबा मागे होते. त्यांनी चेहेऱ्यावर मास्क चढवला होता. तिकिटासोबत मिळालेल्या दोन मास्क्स्पैकी एक त्यांनी गॅरीला दिला. गॅरीने तो ताबडतोब आपल्या तोंडावर चढवला. त्यातला ऑक्सिजन चटकन जीव शांत करून गेला.

त्यात मला साथ मिळाली धूमकेतूंची. त्यांनी आपल्या अंतरीचे क्लिष्ट रेणू माझ्यावर शिंपडले. मी त्या रेणूंना माझ्या उदरात घेतलं. त्यांचा उद्धार केला. अन शेवटी डीएनए बनला गेला. ह्या रेणूला स्वतःची अशी एक शैली होती. तो वीज, पाणी, उष्मा सारख्या सोप्या माधम्यांतून ऊर्जा मिळवत स्वतःची नकल बनवी. काही नकला टिकू शकत नसत. पण काही नकला वेळेनुसार जास्त प्रभावी बनल्या. फॉस्फोलिपीड्स नी पाण्याशी संयुगं बनवून ह्या प्रभावी डीएनएला आपल्यात लपवलं. तिथंच तो डिएनए रेणू त्या अतिसूक्ष्म पिशवीत निपजला. मी जिवंत व्ह्यायच्या ध्यासाने पार वेडावले होते. पण नेहेमीप्रमाणे मी सबूरीनं घेतलंच. अन एके दिवशी ...", पृथ्वी गहिवरली, " एके दिवशी माझी कूस उजवली गेली... "

आवाज थांबला आणि समोर दृष्यमान झाला एक सूक्ष्म एकपेशिय अमीबा. माझा प्रथमाविष्कार.

" मी आनंदित झाले होते... विजेवर वीजा पाडून आपल्या मनातला हर्षोल्हास साऱ्या विश्वाला ओरडून सांगत होते... मी जिवंत आहे... मी जिवंत आहे... हळूहळू माझ्या आनंदाला सुखाचं कोंदण लाभत गेलं. बहूपेशीय जीव बनले गेले. सूर्यापासून ऊर्जा घेऊन अन्न बनवणारा क्लोरोप्लास्ट बनवून मी पहिली वनस्पती बनली. मी तिला आपलंसं केलं. माझ्या अंगावर तिला वाढवलं. माझ्या ह्या प्रथम अपत्यास मी माझं अंग-न-अंग देऊ केलं. झाडं बनली. वृक्ष बनले. त्यांनी मला चहूबाजूंनी आपल्या कवेत घेतलं होतं. माझ्या निळ्या अंगाला हिरवा कोपरा लाभला होता..."

अन समोर दिसणारा अमीबा आता एका डेरेदार वृक्षात बदलला. त्या विशाल उदात्ततेतून पृथ्वीचा तरूणोहर्षित आवाज कानावर येत होता.

"वनस्पती मला प्रिय होती. मीही तिला प्रिय होते. तिनं एका कृतज्ञ पाल्याप्रमाणे माझं तनमन सांभाळलं... पण तरी मला कुठेतरी ओकंबोकं वाटत होतं... पंच महाभुतांप्रमाणे ही वनस्पती अस्थिर नव्हती उलट अचल होती. मला दुसरं अपत्यं हवं होतं. अस्थिर. चालू शकणारं. बुद्धी असलेलं. माझ्या पहिल्या अपत्यापेक्षाही जास्त प्रभावी, जास्त शक्तिशाली. मी तोही ध्यास घेतला. त्याच पंच महाभुतांच्या मदतीनं मग पाण्यात जीव बनवले. मासे बनले. मी आनंदाने सदोदित झाले. मग पाणी अन जमिनीवर राहणारे ऍम्फिबियन्स बनवले. त्यांना राहण्यायुक्त हवेसाठी वनस्पतींच्या मदतीनं वातावरणात प्राणवायूचं प्रमाण हवं तेवढं वाढवलं. त्यातून अंडी देणारे अन पिलांना जन्म देणारे प्राणी निपजले. आकाशात विहरणारे पक्षी बनले.

सरपटत आपल्या भक्ष्याचा पाठलाग करणारे डायनॉसॉर सदृश सरिसृप बनले. मी आपलं हे महा कुटुंब बनवून कृतकृत्य झाले होते. सस्तन प्राण्यांना बघून तर मला माझ्या आई होण्यावर कधी नव्हे तेवढा अभिमान होई. कारण त्यांतच मला दिसे, प्राण्यांतून प्राणी जन्माला यायची घटना. मला ती आजही विस्मयचकित करते. लहानग्या पिल्लाला आपल्या पोटातून जन्म देणारी अन नंतर आपलं दुध पाजणारी ही सस्तन मादी म्हणजे जणू माझं जिवंत प्रतीक होती. माझ्या मातृत्वाचा सारा अर्क तिच्यात उतरलेला मला दिसत होता..."

पृथ्वीचा आवाज आता शांत होता. अत्यंत समाधानी. पुन्हा डेरेदार वृक्षांतल्या फांद्या हलताना दिसू लागल्या. त्यांतून कुणीतरी पळत होतं. माकडांची मादी स्तनाशी चिकटलेल्या आपल्या पिलाला घेऊन त्या फांद्यात उड्या मारत होती... तिला त्याच वृक्षाखाली धावत असणाऱ्या कांगारूंच्या कळपाची धास्ती वाटत असावी... अचानक ते कांगारू पाण्यावरून धावले अन पाण्यातून उफाळून वर आले... दोन डॉल्फिन्स ... त्यात एक डॉल्फिन पिल्लू आपल्या आईचा वेग पकडायचा प्रयत्न करत होतं... पण आईने आपला वेग मर्यादेत ठेवला होता... मुद्दमून कमी वेगात असूनही ती ‘आपण केवढे वेगवान आहोत’, हा बाळकडू त्याला देत असावी....

"... मी म्हटलं बास्स! मी समाधानी आहे. कृतकृत्य आहे. वसुधैव कुटुंबकम माझं ब्रीद होतं. ते पूर्ण झालं होतं...", पृथ्वी आनंदित होऊन म्हणाली... "काही वर्षांचा अवकाश अन पुन्हा माझ्या सृजनशीलतेला धुमारे फुटले. कुठेतरी ह्या उत्कर्षाचा परमोच्च बिंदू मला पहायचा होता... असा जीव निर्माण करून ... जो सर्वश्रेष्ठ असेल... शारिरीक, बौद्धिक दृष्ट्या संपन्न असेल... जेवढा जगण्यात कुशल तेवढाच कुटुंबवत्सलही असेल.... जो माझ्या जीवसृष्टीला माझ्यावतीनं सांभाळू शकेल. माझं प्रतीक बनून....

अन तोच मला कल्पना सुचली...

तुझी...

मानवाची..."

एका सेकंदाचा अवकाश अन माकडांनी अचानक झाड सोडलं. ते जमिनीवर चालू लागले. त्यांनी चार पाय सोडले अन ताठ शरीरबांधणी पकडली. पुढारलेलं तोंड आत गेलं. दात सरळ झाले. मेंदू विकसित झाला. अंगावरचे केस कमी झाले. अन त्या बदलणाऱ्या माकडातून हळूहळू दिसू लागला मानव...

"मानवाला मी एवढी बौद्धिक कुवत दिली होती की वनवासी असूनही शेतीची कल्पना त्याला स्वतःच सुचली. त्याने वनवासी आयुष्य सोडलं अन घर-शेती बांधून आपलं अन आपल्या कुटुंबाचं संगोपन सुरू केलं. मानवाची बुद्धी कधीकधी मलाही चकित करून जाई.

वस्त्र, आग, चाक, हत्यार यांचे शोध मानवाच्या उत्क्रांतीतले मैलाचे दगड ठरले. मी मानवाला जी स्वायत्तता बहाल केलेली ती फळीस मिळाल्याचं जाणवून पुन्हा एकदा सुखावले होते... माझं वार्धक्य जवळ येत होतं पण मी मानवाला माझ्या जबाबदाऱ्या सोपवून मुक्त झालेले होते..."

पृथ्वीनं एक दीर्घ उसासा घेतला अन तिचा मध्यमवयीन आवाज पुन्हा जुन्या वार्धक्यात बदलला.

"... पण कुठेतरी काहीतरी चुकलं होतं वाटतं. कुटुंबवत्सल माणूस माझ्या वसुधैव कुटुंबकमशी प्रामाणिक राहिलाच नाही. अचानक माणसाने आपले समूह बनवले. आपली संख्या अनैसर्गिक रित्या बळावली. शेतजमिनी वाढवल्या. त्यासाठी माझ्याशी कृतज्ञ राहिलेल्या माझ्या वृक्षमित्रांना माझ्यातून उखडवून टाकलं. मला कुंपणानी जखडवून टाकलं. ह्याच तुकड्यातुकड्यांची गावं झाली. राज्य झाली. देश झाले. स्वगृहाय स्वहिताय मानून त्यानावाखाली दुसऱ्या मानव भावडांवर हल्ले चढवले. एकेमेकांच्या जमिनी हस्तगत केल्या. पण एवढं असूनही मानवाची बौद्धिक भूक काही शमली नाही. तो नवनवे आविष्कार करीत गेला. माझंच नव्हे तर माझ्या सूर्यपित्याचं अंतरंगही त्याने उकललं. अन त्यातूनच विसाव्या शतकात आण्विक ऊर्जा शोधली गेली. विधायक कामासाठी असली तरी ही शक्ती मानवासाठी सांभाळण्यासाठी बरीच महान होती. पण सत्तालालसेने त्याने तिचा दुरूपयोग केला. माझ्याच अंगावर तिचे प्रयोग केले. मग प्रत्येक मानवसमूह स्वसंरक्षणाच्या नावाखाली ह्या ऊर्जेला अधिकाधिक तीव्र बनवून तपासू लागला. त्याच सुमारास कोण्या अनाचाराने वेडावलेल्या माणसापोटी एक अतियुद्ध झालं अन त्याच्या परिणीतीत ही ऊर्जा मानवाने आपल्याच भावडांवर सोडली..."

अचानक पृथ्वीचा म्हाताऱ्या आवाजात ऊद्विग्नता दाटली ...

"... मी भाजले होते... पार पोळले होते... हा अंगावरचा चटका मला काही नवा नव्हता. पण माझ्या अंतःमनातला चटका माझ्यातल्या आईला खूप हेलावून गेला. माझं मानव मूल असं का वागतंय? मला कळायचा काहीच मार्ग नव्हता. चहूकडे आक्रोश झाला. मनुष्याच्या मनात असलेली लज्जा अजून कुठेतरी शाबूत होती कदाचित. ह्या ऊर्जेला पुन्हा वापरायचे नाही असे संगनमताने ठरवले गेले. पण तरीही सगळे शस्त्र बनवितच होते. ह्याच शस्त्रास्त्रांच्या अन विज्ञान क्रांतीच्या नावाखाली माणसाने उन्मत्तपणे माझ्या साधनसंपत्तीची लयतूट केली. माझं पहिलं अपत्य असलेली वनस्पती नष्ट होऊ लागली. पाणी, वायू, भूमी, आकाश...

ज्यांनी मानवास बनवले ती सारी पंचमहाभुतंच त्याने मलिन केली. ह्या प्रदूषणाने कित्येक मौलिक जीवांना नामशेष केलं. वातावरण बिघडवलं. कित्येक वर्षांनी शुद्ध झालेला पाऊस पुन्हा आम्लयुक्त होऊ लागला. पण मानवाला त्याची फिकर नव्हती. त्याला हवा होता फक्त स्वतःचा विकास. स्वार्थी अप्पल्पोटेपणा त्याच्या मनात साचला होता. ज्या माणसाच्या बुद्धीवर मला गर्व होता ती लालसेने मदधुंद झालेली मला दिसू लागली. मी वार्धक्याने कोसळलेले पण तरी स्वतःला नेटाने सांभाळत होते. हवामान बदल घडवून मानवाला त्याच्याच चुकांचा आरसा दाखवत होते. पण मानवाच्या बुद्धीला अविवेकाची बुरशी लागली होती. त्याने माझे इशारे दुर्लक्षित केले.... मी कोलमडत होते... आपल्या साधनसंपत्तीना मुकत होते....

अन एके दिवशी....

एके दिवशी

गहजब झाला...."

पृथ्वीने अचानक रागीट सूर पकडला... तिच्या आवाजात कमालीची थरथरता जाणवू लागली...

"तिसाव्या शतकात हा कृतघ्न मानव पुन्हा आपल्याच भावडांवर ऊफाळला. मानवजातीनं एकमेकांशी युद्ध केलं. पण ह्याखेपेस युद्ध झालं होतं ते माझ्या उरल्यासुरल्या साधनसंपत्तीवर कोण्या एका मानवसमूहाचा हक्क सांगण्यासाठी. हपापलेले ते सारे हिमालयासाठी झगडत होते. कारण तिथला बर्फ त्यांना पाण्याची गरज भागवण्यासाठी हवा होता. प्रत्येक समूहाने आपापली आण्विक शस्त्रं वापरली. पण एव्हाना आण्विक ऊर्जा सहस्त्र सूर्यांच्या पेक्षा शक्तिशाली झालेली होती. मोठमोठे विस्फोट झाले अन मी पुरती नेस्तोनाबूत झाले. हजारो सूर्य जणू माझ्यावर कोसळले होते. कितीही मोठी असले तरी मी उरले होते एक निर्जीव ग्रहच. मला ह्या गर्तेतून सावरायचा वेळच मिळाला नाही. माझ्यावर आम्लयुक्त वातावरण बनलं. ह्या पाण्याने काही वर्षातच दगडांची रेती केली. एके काळी माझ्या गळ्यात शोभून दिसणारा हिमालय ह्याच काळ्या रेतीनं बरबटला. सर्वं काही नष्ट झालं होतं. मी मेले होते. माझ्यात जैविक ऊर्जाच उरली नव्हती. पण एवढं होऊनही मानवाच्या बुद्धीला लागलेली स्वार्थीपणाची कीड काही गेली नव्हती. माझ्यावर युद्ध चालू असताना मानवाने इतर ग्रह शोधले अन तिथं आपलं बस्तान बसवलं. माझ्यावर लुटण्याचं काहीही शिल्लक राहिलेलं नसलेलं पाहून मनुष्य मला सोडून गेला. एखाद्या टॊळ धाडी प्रमाणे मानवाने माझे लचके तोडले अन तो नव्या ग्रहावरची साधनसंपत्ती ओरबाडण्यासाठी पुन्हा पुढे सरसावला.

ह्ह!

मानव!!

जो माझा सर्वश्रेष्ठ आविष्कार होता ...

... जो श्रमजीवी होता ...

तोच शेवटी परजीवी निघाला... "

असं म्हणून तो वार्धक्याने जर्जर झालेला पृथ्वीचा आवाज उपहासाने बंद झाला. समोरच्या निळ्या पृथ्वीचं रूप बदललं ते सद्ध्याच्या काळ्या पृथ्वीत. अन एक क्लोजप अचानक हिमालयावर गेला. तिथून कोण्या एका शिखरावर पोचला. दुरून तो चिवट घाणीने बरबटलेलाच दिसत होता. पण वाऱ्याबरोबर काहीतरी हललं अन त्या हालचालीवर फोकस झाला.

अचानक गॅरीच्या पोटात धस्स झालं. कारण हे एक निळ्या करड्या रंगाचं फूल होतं. हिमालयाच्या विषारी वायूंवर लहरत.

"दचकलास?", म्हातारी पृथ्वी पुन्हा बोलती झाली... "हो! मी पुन्हा जिवंत होत आहे. तू कदाचित विसरला असशील पण मानवाने एक ध्यानात ठेवावे. बदलांचं चक्र नेःमेक्रमाने सुरू असतं. एके काळी माझ्यावर राज्य होतं वनस्पतींचं, समुद्रीय जीवांचं, डायनॉसॉर्सचं आणि मानवाचं. पण आता मानवच मला सोडून गेल्याने मी त्याच्या राहत्या जीवसृष्टीला कायमचा रामराम ठोकला आहे. निर्जीव वाटत असले तरी माझ्यातली जननशक्ती तशीच आहे. हवेतला ऑक्सिजन केवळ मानवालाच हवा होता. शुद्ध पाणी ही मानवाचीच गरज होती. समुद्रात त्याने कधी घर बनवले नाही अन त्यात कधी त्याला पूर्णवेळ राहता आले नाही. ते मी त्याला दिलं. ते दिलं तसं मी ते हिरावूनही घेऊ शकते. म्हणूनच हे नवं रूप मी मानवाला राहण्याजोगं अजिबात बनवलेलं नाही. जेव्हा मानव इतर ग्रहांवरची साधनसंपत्ती वापरून नष्ट करेल अन त्याला नवे ग्रह शोधावे लागतील तेव्हा मी मात्र त्याच्याकडे बघत हसत असेन. कारण तोवर मी माझी स्वतःची एक जीवसृष्टी बनलेली असेल. घातक बॅक्टेरीयानं भरलेली, ऑक्सिजन शिवाय राहणाऱ्या वनस्पतींची, उकळणाऱ्या पाण्यात अन धगधगणाऱ्या जमिनीवर संचार करणाऱ्या वेगळ्याच जीवांची. छोटीखानी असलं तरी ते माझं कुटुंब असणार आहे.

अन ह्या वसुधैव कुटुंबकात करंट्या मानवाला खचितच स्थान नाही .... कारण ह्या आईने आपल्या एका नालायक मुलाचा आज स्वतःहून त्याग केला आहे..."

असं म्हणून पुन्हा हात पाय जाळवणारा ऊष्मा धगधगला आणि अमोनिया मिथेनच्या घाणीने भरलेला वास सभोवारी पसरला. मास्क मधला ऑक्सिजन जणू संपलाच असावा. गॅरीला गुंगी आली अन निर्ढावलेल्या सफेत प्रकाशात त्याचे डोळे दिपले. त्याने डॊळे बंद केले तशी त्याला ग्लानी आली आली...

"गिरिश गिरिश!", बाबा हाक मारत होते.
"अं!", गॅरीने डोळे किलेकिले केले. तो मागच्या सीटवर बसलेला होता. अन पेंगुळलेला असल्याने सीटवरून थोडा ओघळून खाली घसरला होता. त्याचे डॊळे खिडकीच्या बाहेर बघू शकतील एवढ्या उंचीवर जेमतेम होते. त्याने डोळे उघडले तसं त्याला फ्लोटर कारच्या बाहेरचं दिसू लागलं. शुष्क निर्जन सस्ता त्या लालेलाल संध्याकाळी मंगळावरचं औदासिन्य अधिकच दाटपणे जाणवून देत होता. गॅरीने त्याच ऑफ मूडमध्ये रस्त्याच्या कडेला नजर टिकवली अन अचानक काहीतरी दृष्टीक्षेपातून पार झालं. गॅरीनं झटकन मान वळवून मागे पाहिलं.

"इज दॅट .... इट कान्ट बी... बाबा ते मागे गेलं ते झाड होतं?"
"हो. का?", बाबा स्वाभाविकपणे म्हणाले.
"पण इथे झाड कसं काय...?", गॅरीनं ताठ बसून मान वळवून प्रश्न बाबांना केला तसा त्याला बाजूला बसलेल्या आजीचा धक्का लागला. गॅरीनं तिच्याकडे गोंधळून पाहिलं. आजीच्या उलट बाजूला पेंगलेली सुलेखा होती आणि कार ड्राईव्ह करणाऱ्या बाबांच्या बाजूच्या फ्रन्ट सीटवर आई होती.
आई म्हणत होती, "बिसलेरी संपायला आलीय. गॅरी बेटा चिप्स खाल्लेस की आहेत अजून. थोडेच असतील तर सगळं संपवून हे एवढं पाणी पिऊन घे."

आईनं त्याला पाण्याची बाटली दिली. गॅरी तिच्याकडे शून्यात बघत होता.

"!"

आईनं मागे वळून गॅरीकडे पाहिलं. ती शांतपणेच गॅरीला म्हणाली.
"अजून राग गेला नाहीये का तुझा? हे बघ सॉरी. मी गाजर हलवा बनवेन उद्या. ठिकाय. पण तुला मी सकाळीच सांगितलं की सुलेखाला माझ्यापेक्षा चांगला बनवता येतो. मी तिला सांगेन बनवायला. पण तू तिच्याशी तरी नीट वागलास तर. तिच्या हजेरीत असताना झुरळं पुन्हा किचनमध्ये सोडलीस तर ती रागावून काम नाही करायची..."
"हो आणि मीही माफी मागते तुला गिरिश म्हटल्याबद्दल.", आजीने आईच्या संभाषाणाचा धागा पकडला, "सकाळी जास्तच सक्तीने वागले तुझ्याशी. मला माहितिये. आजोबांनी नाव ठेवलंय म्हणून ते तुला आवडेलंच असं नाही. "सगळे सॉरी म्हणतायत तर मीही सॉरी म्हणतो तुला.", बाबाही म्हणाले, "फार्महाऊसवर जाऊन तुला जर झाडं लावायची नसतील तर ठिक आहे. मी आणि आई लावू. तुला जबरदस्ती करणार नाही."

गॅरीला काहीच कळेनासे झाले होते...

गॅरीनं पुन्हा बाहेर पाहिलं. नेहेमीचा डांबरी रस्ता दिसत होता. तो त्याच्या इंडिका कार मध्येच होता. त्याने खिडकीची काच खाली केली तसं धूळीने माखलेला वारा आत शिरला.

त्याने त्याच्या हातातलं लेजच्या चिप्सचं आवरण टाकण्यासाठी बाहेर नेलं अन अचानक थंड वाऱ्याने ते फडफडलं. त्याच्या अंगावर काटा सरसरला अन आज सकाळी घडलेल्या घटना सरर्कन त्याच्या मनातून त्याच्या स्मरणात आल्या.

पहिली गोष्ट म्हणजे तो पृथ्वीवरच होता. मंगळावर नाही. आज त्याचा दहावा बर्थडे. सकाळी सकाळी मामाकडून गिफ्ट मिळालेल्या रिमोट कंट्रोल्ड रोबोटवर सुलेखाने चुकून पाय ठेवला म्हणून गॅरी रागावला होता. तिनं मुद्दमून ते केल्याचं समजून गॅरी तिच्याशी भांडला अन बदला घ्यायचा म्हणून नाश्ता बनवताना एक झुरळ किचन मध्ये सोडलं. त्यावर भांबावलेल्या सुलेखाने गॅरीला डोळे मोठावून ताकिद दिली होती. आईला चोमडेपणा केला नसला तरी नंतर आजीला ही गोष्ट कळली अन तिनं लेजचे चिप्स खाऊन कचरा दिवाणखान्यात फेकलेल्या गॅरीला समजावलं. त्यात आजीनं गिरीश म्हटलं म्हणून त्याने आजीशी भांडण केलं. तिनं आवर्जून त्याला आजोबांचा अन हिमालयाचा संदर्भ सांगितला. भांडण कडाक्याचं झालं तेव्हा आई बाबा आले. तिनं सगळं त्यांनाही सांगितलं. त्यामुळे आईने रागावून गॅरीचा आवडता गाजर हलवा बनवला नव्हता. गेल्या आठवड्यात गॅरीला बाबांनी आर्थर क्लार्क यांची ‘रिट्रीट फ्रॉम अर्थ’ ही विज्ञानकथा दिलेली पण गॅरीनं काही भाग अर्धवट वाचून ती पूर्ण झाल्याचं बाबाना काल खोटं सांगितलं. त्यात बाबांनी आज अलिबागला गेल्यावर दहा झाडे लावायचा आपला बोरींग प्लान त्याला सांगितला.

एकूणच काय तर दहावा बर्थडे जितका स्पेशल असायला हवा होता तितका तो झाला नव्हता. त्यामुळे ह्या साऱ्या प्रकारानं गॅरी वैतागला होता.

मग आजच्या दिवशी त्याचं मन मोडू नये म्हणून बाबांनी नाईलाजाने कार काढली. अन ती चालवत असताना पर्यावरणाचं संतुलन राखण्यासाठी कारने प्रवास न करता बोटीने किंवा रेल्वेने गावी जाणं किती उपयुक्त आहे हे लेक्चर कारमध्येच देणं सुरू केलं. त्यामुळे कंटाळून गॅरीला तिथं झोप लागली.

अन "मनी वसे ते स्वप्नी दिसे" या उक्तीप्रमाणे ते स्वप्न त्याला पडलं.

पण काळ्या विषारी पृथ्वीचं हे स्पप्न खचितच त्याची झोप आणि त्याचा मिजास पार उडवणारं होतं. आपल्या साऱ्या कृत्यांचा जाब जणू पृथ्वीने त्याच्या स्वप्नात येऊन त्याला विचारला होता.

गॅरीला चुकचुकल्यासारखं वाटत होतं. आपल्याशीच शरमलेल्या त्यानं ते लेजचं आवरण मुठीत आवळलं अन आपल्या खिश्यात लपवलं. खिडकी बंद करून तो मुकाट्याने त्याच्या सीटवर मुटकुळं करून बसला.

"गॅरी एवढा गप्प गप्प का आहेस?", आजी विचारत होती.
"काही नाही. असंच.", गॅरीनं थोडक्यात उत्तर दिलं.
"हे बघ मी म्हटलं ना. तू झाडं नको लावूस. मी आणि आई लावू. ओके?", बाबा म्हणाले.
"नाही ते नाही.", गॅरीनं ओशाळून म्हटलं, "बाबा, मीही करेन तुम्हाला मदत... आणि दहा कशाला पंधरा झाडे लावू आपण."
त्याने लक्ष आईकडे वळवलं, "आई, पुढच्या खेपेस मामाला खेळणी नको पण पृथ्वीचा एन्साक्लोपिडिया आणायला सांग..."
"आणि आजी तू गिरीश म्हटलेलं चालेल मला. इन फॅक्ट तुम्ही सगळ्यांनी म्हटलेलं चालेल...", गिरीशनं थोडं हसून दाखवलं. पेंगुळलेल्या सुलेखाकडे बघत.
"सुलेखाने म्हटलं तरीसुद्धा चालेल... आणि बाबा पुढल्या खेपेस आपण बोटीने अलिबागला जाऊ. कारने प्रदूषण जास्त होतं..."

दोन मिनिटं कुणी काहीच बोल्लं नाही.

गिरीश हे सगळं स्वतःहून म्हणतोय ह्याचा आजी आई बाबांना प्रथम विश्वासच बसत नव्हता. सगळे विस्मयकारक चेहेऱ्याने गिरीशकडे बघत होते. पण स्वतःशीच आनंदीत झालेला तो खिशातला लेजचा कपटा घरी जाऊन तिकडच्या कचऱ्याच्या टोपलीत टाकायचा असं मनोमन ठरवून पुन्हा झोपी गेला...










आणि मित्रांनो, गिरीशला ह्याखेपेस संपूर्ण निळ्या पृथ्वीचं स्वप्न पडलं. बरं का.